अदालत

प्रश्न नं. १) अदालत भनेको के हो ? यसका कार्यहरू लेख्नुहोस् ।

"न्यायपालिकीय संरचना र प्रणालीः अदालत"
अदालत

●मुद्दाको स्वच्छ सुनुवाई गरी न्याय प्रदान गर्ने स्वतन्त्र न्यायिक निकायलाई अदालत भनिन्छ।
●यस निकायले कानूनी हक, अधिकारको प्रचलन गराउँछ ।
●संविधान, कानून र न्यायका मान्य सिद्धान्तको अबलम्बन गर्दछ ।
●यसले मुद्दाको रोहमा निष्पक्ष सुनुवाई गरी फैसला गर्नुका साथै फैसलाको कार्यान्वयन समेत गर्दछ। 

●संविधान विपरितका कार्यहरू न्यायिक पुनरावलोकनको माध्यमबाट बदर गर्ने सार्मथ्य अदालतले राख्दछ। 

●मानव अधिकार, मौलिक हक र नागरिक स्वतन्त्रताको संरक्षण गर्ने जिम्मेवारी समेत अदालतको हो ।

● न्यायिक स्वतन्त्रता, सक्षमता र निष्पक्षताको सिद्धान्तमा आधारित भई संविधान र कानूनको वस्तुनिष्ठ व्याख्या एवम् न्यायिक सिद्धान्तको प्रतिपादन न्यायपालिकाले गर्दछ ।
अदालतका कार्यहरू

●साधारण र असाधारण क्षेत्रधिकारको प्रयोग गर्दै कार्य गर्ने 
●न्यायसम्बन्धी अधिकारको प्रयोग गर्ने ।
●स्वतन्त्र न्यायपालिकासम्बन्धी अवधारणा र मूल्य,

        मान्यतालाई अनुशरण गर्ने ।
●संविधान र कानूनको व्याख्या गर्ने ।
●न्याय सम्पादन गर्ने ।
●न्याय प्रशासन संचालन गर्ने ।
●न्यायिक सिद्धान्त एवम् नजिरको प्रतिपादन गर्ने ।

निष्कर्ष:-न्यायीक अधिकारको प्रयोग गरी अन्यायमा परेकालाई न्याय प्रदान गर्नु अदालतको मुख्य धर्म र कर्म हो।

 नेपालमा कती तहका अदालत रहेका छन् ? तीनको बारेमा लेख्नुहोस् ।

नेपालमा अदालतका तह
"न्यायपालिकीय संरचना र प्रणाली: अदालत"

मुद्दाको स्वच्छ सुनुवाई गरी न्याय प्रदान गर्ने स्वतन्त्र न्यायिक निकायलाई अदालत भनिन्छ । यस निकायले कानूनी : अधिकारको प्रचलन गराउँछ । संविधान, कानून र न्यायका मान्य सिद्धान्तको अबलम्बन गर्दछ । संविधानको धारा १२७ अनुसार नेपालमा देहायका तीन तहका अदालत रहेका छन् :-
सर्वोच्च अदालत
उच्च अदालत
जिल्ला अदालत

सर्वोच्च अदालत
■न्यायपालिकाको सबैभन्दा माथिल्लो तहको अदालत हो ।
■संविधानसभा अदालत वाहेक अन्य सबै अदालत यसको मातहतमा रहन्छन । 

■सर्वोच्च अदालतले मातहतका अदालतलाई निरीक्षण, निर्देशन एवम् सुपरिवेक्षण गर्न सक्छ,
■यो अभिलेख अदालत पनि हो,
■यसले आफू र मातहतका अदालतको अवहेलनामा कारवाही चलाई सजाय गर्न सक्दछ ।
■नेपालको संविधानको धारा १२८ देखि १३८ सर्वोच्च अदालत सम्वन्धी ब्यवस्था रहेको छ ।

■संविधानको धारा १२८ अनुसार :नेपालमा एक सर्वोच्च अदालत हुने,
●सर्वोच्च अदालत अभिलेख अदालत हुनेछ,
●सवै अदालत र न्यायिक निकायहरू सर्वोच्च अदालत मातहत रहने ।

● संविधान र कानुनको ब्याख्या गर्ने अन्तिम अधिकार सर्वोच्च अदालतलाई हुने, सर्वोच्च अदालतले आफ्नो र आफ्नो अधिकार क्षेत्रभित्र पर्ने अदालत, विशिष्टिकृत अदालत वा अन्य न्यायिक निकायहरूको न्याय प्रशासन वा ब्यवस्थापन सम्वन्धी विषयमा निरीक्षण, सुपरिवेक्षण गरी आवश्यक निर्देशन दिन सक्ने,
●मुद्दा मामिलाका रोहमा सर्वोच्च अदालतले गरेको संविधान र कानुनको ब्याख्या वा प्रतिपादन गरेको कानुनी सिद्धान्त सवैले पालना गर्नु पर्ने,
●सर्वोच्च अदालतले आफ्नो वा मातहतको अदालतको न्याय सम्पादनको कार्यमा कसैले अवरोध गरेमा वा आदेश वा फैसलाको अवज्ञा गरेमा कानुन बमोजिम अवहेलनामा कारवाही चलाई सजाय गर्न सक्ने ।

●नेपालको वर्तमान संविधानको धारा १३९ मा उच्च अदालत सम्बन्धी निम्न ब्यवस्थाहरू रहेको छ :-
■प्रत्येक प्रदेशमा एक उच्च अदालत रहने